Materiały ścierne

Materiałem ściernym jest każda substancja stała, gruboziarnista lub pylasta, używana do szlifowania lub polerowania materiałów miększych od tej substancji. Diament jest najtwardszym naturalnym materiałem ściernym, ale niektóre substancje syntetyczne są twardsze od niego.

DAWNE RĘKODZIEŁO

Używanie materiałów ściernych datuje się od czasów prehistorycznych, gdy kamienne narzędzia i broń były obrabiane przez pocieranie ich o powierzchnie twardszych skał. Rysunki w starożytnych grobowcach egipskich pokazują polerowanie biżuterii i naczyń przy pomocy materiałów ściernych. Później rzemieślnicy zaczęli używać kamieni szlifierskich obrobionych w kształcie kół łub bloków do ostrzenia toporów, noży, kos i narzędzi ciesielskich.

POSPOLITE PRZYKŁADY

Jedynym minerałem, który nie nadaje się do użytku jako materiał ścierny w stosunku do innych substancji mineralnych jest talk — minerał najmiększy, o twardości wynoszącej 1 w skali Mohsa. W zasadzie każdy inny minerał może być materiałem ściernym w stosunku do substancji o takiej samej albo niższej twardości. Najpowszechniej używanymi materiałami ściernymi są szmirgiel, granat, pumeks i kwarc.

SZMIRGIEL

Szmirgiel jest drobnoziarnistą skałą korundową. Rozdrobniony i podzielony pod względem wielkości ziarna szmirgiel jest naklejany równomierną warstwą na papier lub płótno, albo używany jako materiał ścierny w postaci zawiesiny wodnej lub olejowej.

GRANAT

Granaty są grupą krzemianów glinu, żelaza, magnezu i innych metali o twardości wynoszącej 6 do 7,5 w skali Mohsa. Są używane do bębnowania czyli szlifowania i polerowania kamieni ozdobnych w obracających się bębnach. Są także znakomitym materiałem ściernym do obróbki drewna i skór (produkcja zamszu).

PUMEKS

Pumeks jest spienioną i zeszkloną lawą, która w sensie fizycznym jest szkliwem o składzie ryolitu. Pumeks w kawałkach stosuje się do ścierania zgrubień skóry a po dokładnym zmieleniu — jako składnik niektórych mydeł i past do zębów.

KWARC

Kwarc w postaci luźnych ziaren występuje jako piasek. w tej postaci używany jest do piaskowania — procesu czyszczenia i szlifowania elewacji budynków, wyrobów hutniczych itp., przy pomocy strumienia piasku, wyrzucanego z odpowiedniej dyszy przez sprężone powietrze lub parę wodną pod wysokim ciśnieniem. w celu ograniczenia zapylenia stosuje się także zawiesiny piasku w wodzie lub oleju.

DIAMENT

Jest to bardzo efektywny materiał ścierny stosowany do szlifowania i polerowania wielu substancji, łącznie z diamentami, ponieważ ma bardzo wysoką twardość (10 w skali Mohsa). Jako materiału ściernego używa się diamentów o jakości przemysłowej, zwanych bortem, nie nadających się do celów jubilerskich.

SZTUCZNE MATERIAŁY ŚCIERNE

Wiele współcześnie używanych materiałów ściernych i czyszczących, to substancje otrzymane sztucznie z surowców mineralnych, na przykład wełna stalowa.

W XX wieku postęp techniczny pozwolił na otrzymanie szeregu sztucznych materiałów ściernych, nawet twardszych od naturalnego diamentu. Bardzo twardy, choć nie tak jak diament, ale powszechnie używany produkt to węglik krzemu (powszechnie znany pod handlową nazwą karborundu), ponadto diament syntetyczny i sztuczne tlenki glinu, chromu, magnezu i żelaza. Tlenki te są używane zwłaszcza do polerowania niezbyt twardych kamieni ozdobnych dla celów jubilerskich.

SZLIFOWANIE i POLEROWANIE

Kamienie szlachetne oraz soczewki i inne szkła optyczne są szlifowane i polerowane do odpowiedniego kształtu na wirujących dyskach, pokrytych karborundem, szmirglem lub diamentem.