Minerały a medycyna

Minerały a medycyna

Substancje mineralne są bardzo ważne dla nauk medycznych. Niektóre z nich są przepisywane pacjentom w starannie wyliczonych dawkach. Natomiast inne stosuje się do budowy rozmaitych przyrządów medycznych, przy pomocy których wykrywa się, śledzi i leczy bardzo wiele schorzeń.

Łatwo jest przeoczyć fakt, że wiele pierwiastków chemicznych znajdowanych w minerałach jest niezbędnych dla ludzkiego metabolizmu i zdrowego funkcjonowania ciała. Wymienić tu należy: wapń, chlor, chrom, kobalt, miedź, fluor, jod, magnez, mangan, fosfor, potas, sód, siarkę i cynk. Zdrowi ludzie uzyskują te składniki z pożywienia, ale w przypadku ich niedostatecznej zawartości może być konieczne przywrócenie ich prawidłowego bilansu przy pomocy leków.

Ponieważ wszystkie te pierwiastki występują w formie mineralnej, niektóre substancje mineralne są przepisywane przez lekarzy do użytku wewnętrznego. Preparaty zawierające magnez są szczególnie ważne przy usuwaniu nadmiaru kwasów żołądkowych, są również używane jako laksatywy. Przykładem może być tak zwana sól epsomska, którą można otrzymać z epsomiru (formy mineralnej siarczanu magnezu) oraz mleczko magnezowe (wodorotlenek magnezu - w przyrodzie występujący jako brucyt).

Przyjmowanie odpowiednich ilości wapnia jest zasadniczym czynnikiem ludzkiego zdrowia. Niedobór wapnia może powodować liczne schorzenia, zwłaszcza porowatość i kruchość kości (osteoporozę). Jeżeli pokarmy nie zapewniają odpowiedniej ilości wapnia, może być przyjmowany w postaci tabletek z węglanu wapnia (pod względem mineralnym kalcytu). Cynkit to naturalna postać tlenku cynku. Związku tego używa się do wyrobu pewnych maści, w których ma on łagodnie antyseptyczne działanie.

KORZYSTNE TRUCIZNY

Niektóre minerały są niebezpieczne w normalnych okolicznościach, lecz mogą mieć niezwykle korzystne i lecznicze działanie, jeśli są stosowane w odpowiednich dawkach. Bizmut - pierwiastek metaliczny uzyskiwany z minerału bizmutynitu, znany także jako rodzimy - jest dobrym przykładem tego działania. Choć zasadniczo jest toksyczny, jego bardzo trudno rozpuszczalne związki są powszechnie stosowane w medycynie jako leki na rozstroje żołądkowe, niektóre zatrucia pokarmowe i przy leczeniu uszkodzeń skóry.

KONTRASTY BARYTOWE

Wzrost wiedzy o własnościach rozmaitych minerałów doprowadził do przełomu w leczeniu wielu poważnych chorób.

Siarczan baru, na przykład, który występuje w przyrodzie jako minerał baryt, stał się niezastąpionym składnikiem technik rentgenowskich. Chociaż jony baru są śmiertelnie trujące siarczan tego metalu jest całkowicie bezpieczny do stosowania wewnętrznego, ponieważ jest nierozpuszczalny, nie produkuje zatem jonów barowych. Jest także nieprzezroczysty dla promieni rentgenowskich, służy więc jako kontrast do prześwietleń żołądka i innych części przewodu pokarmowego. Bez zażycia przed prześwietleniem kontrastu barytowego promienie X przechodziłyby przez miękkie wewnętrzne organy układu pokarmowego i zdjęcia nie ukazywałyby niczego poza otaczającym szkieletem kostnym. Siarczan baru z odpowiednimi żelami i składnikami smakowymi tworzy zawiesinę w wodzie, i w takiej postaci jest podawany pacjentom jako tak zwany kontrast rentgenowski.

EKRANY OŁOWIANE

Metaliczny ołów, otrzymywany z minerału galeny, odgrywa również ważną rolę w laboratoriach rentgenowskich. Budowane z niego osłony czyli ekrany chronią personel laboratoriów przed nadmiernymi dawkami potencjalnie szkodliwego promieniowania.

RTĘĆ

Rtęć jest silnie toksycznym pierwiastkiem. Jednak unikalne jej własności — jedynego metalu, który jest ciekły w temperaturze pokojowej - czynią ją niezastąpioną przy budowie termometrów do mierzenia temperatury ciała ludzkiego (także zwierzęcego). Chociaż małe ilości rtęci występują w stanie wolnym, większość tego metalu uzyskuje się z siarczku rtęci — cynobru.